Kuzey Kıbrıs ABD basın raporunda yeni nüans: Yetkililer saygısız!

ABD Dışişleri Bakanlığı’nın yayımladığı 2024 İnsan Hakları Raporu, Kuzey Kıbrıs’ta ifade özgürlüğü ve medya özgürlüğüne yönelik ciddi kısıtlamalara dikkat çekti.

Raporda, “Yasa basın ve diğer medya kuruluşlarına ifade özgürlüğü sağlıyor ancak yetkililer bu hakka saygı duymuyor” tespiti ilk kez bir nüans olarak yer aldı.

Rapora göre, KKTC yasaları basın ve medya kuruluşlarına geniş ifade özgürlüğü güvenceleri sağlıyor. Ancak uygulamada yetkililerin bu hakları kısıtladığı, gazetecilere ve insan hakları aktivistlerine yönelik şiddet veya tehdit vakalarının yaşandığı iddia ediliyor.

Aynı raporda, Güney Kıbrıs’ta basın özgürlüğü konusunda genel olarak yasalara saygı duyulduğu belirtilirken, Kuzey için “yasal güvence var ama uygulama yok” vurgusu yapıldı.

“CİDDİ KISITLAMALAR” İFADESİ RAPORDA YER ALDI

Raporda, KKTC’deki önemli insan hakları sorunları arasında şu başlıklar sıralandı:

• İnsanlık dışı veya aşağılayıcı muamele iddiaları
• İfade özgürlüğü ve medya özgürlüğüne yönelik ciddi kısıtlamalar
• Gazetecilere ve aktivistlere yönelik şiddet veya tehditler

“YETKİLİLERİN SAYGISIZLIĞI” ULUSLARARASI RAPORDA

“Yasa var, özgürlük var” söyleminin gerçeği yansıtmadığını ortaya koyan bu rapor, yetkililerin basın özgürlüğüne yaklaşımındaki sorunları uluslararası platforma taşıdı.

Raporda öne çıkanlar;

• Yasal çerçeve yeterli olsa da, uygulamada gazetecilere ve insan hakları savunucularına yönelik şiddet ve tehdit vakalarına yer verilmiş.
• Basın özgürlüğü konusunda Güney Kıbrıs genel olarak yasalara uyarken, Kuzey’dekilerde “yasa ile koruma var, ancak icraat eksik“ mesajı net biçimde vurgulanıyor.

NEREDE DURUYORUZ? ULUSLARARASI TABLO

RSF – Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi 2025

• Kıbrıs genelinde 77. sıraya geriledi (180 ülke arasında) .
• Kuzey Kıbrıs’ın bireysel puanı: 56,72 (2024 dizinine göre) .
• 2023 yılına göre bu puanda gerileme olduğu görülüyor; bu da basında baskının arttığına işaret ediyor.

FREEDOM HOUSE – FREEDOM İN THE WORLD RAPORLARI

• 2019: Basın özgürlüğü yasalarla korunuyordu; ancak gazeteciler zaman zaman engellemelere veya tehditlere maruz kaldı.
• 2022–2025 raporlarında Kuzey Kıbrıs “Özgür” statüsünü koruyor; ancak bu statü politik haklar ve sivil özgürlükler bazında değerlendiriliyor; basın özgürlüğüne dair ayrıntılar içerikte sınırlı ve genellikle yüzeysel.

NEDEN ÖNEMLİ?

Raporlar ülkemizde yasaların gazetecileri koruduğunu ama savunma zaaflı olduğunu gösteriyor.

Yasal koruma tek başına yeterli olmuyor; kamu görevlilerinin uygulamadaki rolü, bu noktada kritik önem taşıyor.

İfade özgürlüğü sadece formel kalıyor; Medya ve aktivistlere yönelik baskı ve tehditler, demokrasinin temel dinamiklerini aşındırıyor.

RSF puan düşüşü ve ABD raporu, bu durumu hem sayısal hem de pratik zemine yerleştiriyor.