Yarın Dünya Çocuk Hakları günü

Savaş, yoksulluk ve sefaletin hüküm sürdüğü coğrafyalarda yaşam mücadelesi veren çocukları korumak ve koşullarını iyileştirmek için 20 Kasım 1989’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi imzalamasıyla 20 Kasım “Dünya Çocuk Hakları Günü” kabul edildi. Ortaya çıkan veriler, Türkiye’nin de imzacısı olduğu sözleşmenin yükümlülüklerini yerine getirmediği gibi geliştirdiği politikalarla çocuk hakları ihlal edilmesine doğrudan ya da dolaylı olarak yol açtığını gösteriyor.

8 AYDA EN AZ 516 ÇOCUK YAŞAMINI YİTİRDİ

Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği (FİSA) Çocuk Hakları Merkezi’nin medya izleme yoluyla edindiği verilere göre; 2024’ün ilk 8 ayında 516 çocuk yaşamını yitirdi. En fazla çocuk ölümleri Temmuz ayında kaydedildiği rapora göre; 20 çocuk şüpheli, 40 çocuk intihar, 15 çocuk toplumsal cinsiyet temelli, 40 çocuk ise çocuk işçi ölümü olarak geçti.

ÇOCUK İŞÇİ ÖLÜMLERİ VE MESEM

Çocukların yaşam haklarının ihlal edilmesinin başında ise “çocuk işçiliği” geliyor. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG Meclisi) verilerine göre; son 11 yılda en az 695 çocuk, iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Çocuk haklarını korumakla sorumlu iktidarın 2016’da hayata geçirdiği Mesleki Eğitim Merkezleri’nde (MESEM) çocuk yaşam hakkının ihlallerindeki oranın yüksekliği dikkat çekiyor. CHP Bartın Milletvekili Av. Aysu Bankoğlu, geçtiğimiz günlerde bütçe görüşmelerinde son bir yılda 15-17 yaş arasında en az 44 çocuğun MESEM’lerde yaşamını yitirdiğini açıkladı.

3 BİN 532 ÇOCUK CEZAEVİNDE

CHP Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül’ün cezaevlerindeki çocuk sayısına yönelik önergesinde 14 Ağustos’ta yanıt veren Adalet Bakanlığı’na verilerine göre, 3 bin 532 çocuk ‘suça sürüklenen çocuk’ kapsamında cezaevlerinde. Bunların bin 48’i hükümlü, 2 bin 484’ü ise tutuklu. 0-6 yaş grubunda cezaevlerinde anneleriyle kalan çocukların sayısı ise 759.

612 BİN 814 ÇOCUK EĞİTİM DIŞINDA

Eğitim Reformu Girişimi (ERG) 2024 yılı Eğitim İzleme Raporuna göre; zorunlu eğitim çağında olan yaklaşık 612 bin 814 çocuk eğitim dışında. Bu çocukların yüzde 53,6’sı oğlan yüzde 46,4’ü kız olduğu belirtilen raporda, söz konusu oran önceki yıla göre yüzde 38,4 arttı. Eğitim dışında kalmanın 15 yaşından sonra artış gösterdiği vurgulana raporda, toplam 242 bin 360 mülteci ve göçmen çocuğun eğitim dışında kaldığı belirtiliyor.

2 MİLYON ÇOCUK DERİN YOKSULLUK İÇİNDE

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV), tarafından yapılan araştırmada, 0-17 yaş grubu arasındaki 7,03 milyon çocuğun yoksulluk içinde yaşadığı kaydedildi. Araştırmada, bunların 2 milyonunun ise derin yoksulluk içine olduğu vurgulandı. Araştırmalara göre; 2017 yılında bebeklerde yoksulluk oranı yüzde 36,8 iken 2022 yılında ise bu oran 41,4’e çıktığı ifade edilirken aynı dönemde çocukların yoksulluk oranı yüzde 40,8’den yüzde 43,8’e çıktı.

ÇOCUK İSTİSMARI

Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre 2023 yılında kolluk kuvvetlerine giden veya götürülen “mağdur” 242 bin 875 çocuğun yüzde 12’ye yakını cinsel istismar nedeniyle şikayette bulundu. Bu, yaklaşık 29 bin çocuğa denk geliyor. Uluslararası Çocuk Merkezi, verilerine göre ise bu soruşturmaların 3’te 1’inden fazlasına ise dava bile açılmıyor. Bu verilere göre; 2023’te Cumhuriyet başsavcılıklarında soruşturma evresinde karara bağlanan çocuk istismarına ilişkin dosyaların yüzde 34’ünde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildi. 2013’te bu oran yüzde 21’di.

İZMİR’DE 5 ÇOCUĞUN ÖLÜMÜ

Veriler, çocukların korunmasına yönelik politikaların geliştirilmediğini gösterirken, İzmir’de 5 kardeşin kaldıkları barakada yangın nedeniyle yaşamı yitirmesi hem yoksulluğu hem de devletin yükümlülüklerini yerine getirmediğini gözler önüne serdi. Eleştirilerin hedefinde olan Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, aileye 110 bin TL sosyal yardım yaptığını iddia etti, ancak iddia 5 çocuğunu yitiren anne Melisa Akçan tarafından “Bırakın 100 bini, hiç yardım almadım” sözleriyle yalanlandı. Sobanın devrilmesiyle çıkan yangında 5 çocuğun ölümünün yoksulluğa neden olduğu eleştirilerine yanıt veren AKP Milletvekili Özlem Zengin, “Dönüp dolaşıyorsunuz her şeyi paraya bağlıyorsunuz”’ sözleri tepki çekti.

20 KASIM’I HİÇ KUTLAMADILAR

Her Yer Çocuk Derneği Üyesi Sedanur Uğur, Dünya Çocuk Hakları Günü’ne İzmir’de 5 çocuğun yaşamını yitirmesiyle girdiklerini belirterek, “Hiçbir zaman 20 Kasım’ı kutladığımız olmadı. Bu kez de yine 20 Kasım’ı kutlamak için değil, hesap sormak için alanlarda olacağız” dedi.

Çocukların iyi yaşam koşullarında büyümesi için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Eğitim Bakanlığının bütçe ayırması gerektiğini vurgulayan Sedanur Uğur, “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı çocukların gelişimi ve onların korunması için çocuk başına günlük 5 liralık bütçe ayırdıklarını açıkladı. 5 lirayla hangi çocuğu koruyabilir veya temel ihtiyacını karşılayabilirsiniz. Baktığımız zaman çocuk haklarının ihlalini ve istismarını engelleyecek bir bütçe ayırmıyorlar” ifadelerini kullandı.

İHLALLERİN SEBEBİ CEZASIZLIK

Yoksulluk ve cezasızlık politikaları ile çocukların haklarının ihlal edildiğine dikkat çeken Sedanur Uğur, cezasız bırakılan faillerin suç işlemeye devam ettiğini söyledi. Çocukların bu politikalar nedeniyle yaşamlarını yitirdiğini kaydeden Sedanur Uğur, “Yoksulluk politikaları da devletin sermayedarların yanında olmasıyla birlikte yapılıyor. Sadece sömürü olarak bakılıyor çocuklara. Çocukların eğitiminde kırtasiye malzemeleri veya gıda ihtiyacı oluyor. Bu ihtiyaçlar da yine bir şekilde sermayedarlara hizmet edilebilecek şekilde yürütülüyor. Ayrıca bu politikaların sonucunda yoksul mahallelerdeki çocukların hızlı para kazanmak için suça itiliyor” diye konuştu.

1 MİLYONU AŞKIN ÇALIŞAN ÇOCUK VAR

Yoksulluğun en önemli sonucunun da çocukların okula gidememesi olduğuna belirten Sedanur Uğur, okul masraflarının çocuklara büyük zorluklar yaşattığını ifade etti. Sedanur Uğur, ayrıca eğitimin niteliksizleşmesinin de çocukları okullardan uzaklaştırdığına belirterek, “En nihayetinde çocuklar yoksulluktan dolayı okullardan alınıyor ve iş yerlerine veriliyor. Çocuk hakları konusunda berrak istatistikler yok. 1 milyonu aşkın çocuk çalışan var. Göçmen ve mülteci çocuklar gibi en temel yaşam hakkı bile olmayan çocuklar var” şeklinde konuştu.