Piri Reis’ın Kıbrıs notları: Kıbrıs'ın suyu bol, toprakları verimli, 4 bin köyü var

Ünlü Osmanlı denizcisi Piri Reis' in notlarından oluşan Kitab-ı bahriye' ye göre Kıbrıs 500 yıl önce su zenginiydi. Piri Reis Haritası'nın Şifresi kitabının yazarı Metin Soylu, kitabında yer alan Piri Reis' in Kıbrıs notlarını, Kıbrıs Postası'na anlattı. Araştırmacı yazar Soylu, Ünlü denizci Piri Reis' in ada hakkında coğrafi notlarının tercümesinde, Kıbrıs'ın 7 bin köyü bulunduğunu, fakat sonra 4 bin adet köy kaldığını yazdığını belirtti.

Piri Reis, Kıbrıs'ı diğer adalardan gibi olmadığını, bunu nedeninin etrafında Anadolu kıyıları, Şam kenarları ve İskenderiye çevreleri olduğunu, yani Kıbrıs'ın etrafının Müslüman devletleri ile çevreli olduğunu belirmiştir. Özellikle çok verimli topraklara sahip olduğunu, hayat şartlarının uygun olduğunu vurgulamıştır. Kıbrıs'ta bulunan dağları işaret sivri dağların sıkça olduğunu belirtmiştir.

“KIBRIS'TA 7 BİN ADET KÖY BULUNUYORDU”

Yazar Metin Soylu'nun aktardığına göre; Piri Reis, Kıbrıs seyahati sırasında, adanın tanınmış kişileri ile yaptığı sohbette '7 bin adet' köyü olduğu öğrenmiş. Halk, Piri Reise, "Önceleri 7 bin köy vardı, ama şimdi 4 bin köy kalmıştır" demiştir. Her köyünde çeşitli meyveler, turunç ve şeker imalathanelerinin çok olduğunu da kitabında belirten denizci Piri Reis, adanın kıble tarafında bir tuzlanın olduğundan bahsetmiştir ve gemilerin buraya gelerek, her yıl buradan tuz yüklediğini söylemiştir.

“DAĞLARI, SULARI ÇOK BOLDUR”

Soylu ayrıca Piri Reis'in kitabında şu ifadelere yer verdiğine dikkat çekti: "Kıbrıs adası çok büyük bir adadır, dağları çok ve sivri, su kaynakları ve ırmakları oldukça fazladır.Aancak bu adanın kuzey tarafında gemilerin duracağı yerler azdır. Adanın kuzey tarafında Girne dedikleri bir kale vardır, bu kalenin önünde küçük bir liman vardır, bu limana 'Ala Kusiye' derler. Kıbrıs'ın kuzey tarafında, Ala Kusiye' den daha ünlü bir liman yoktur. Bu limanın 40 mil gün batısı tarafında, adına Pendiye (Morfu) dedikleri bir körfez vardır, bu körfezde kaya küsmesi bulunur, bu kayaların kuzeydoğusu tarafından küçük gemiler girer ve orada beklerler, bundan sonra Furna Kanto Burnu'nu batı tarafından dolaşında, Pendaya(Yeşilyurt) körfezini bulurlar. Pendaya (Yeşilyurt) körfezinin içinde bir ırmak vardır, bu ırmağın kuzeybatı tarafında küçük bir ada bulunmaktadır, bu küçük ada ile Kıbrıs' ın arası, ufak gemiler için iyi bir limandır.

İçme suyuna ihtiyaç duyulduğunda, bu küçük adanın karşısındaki Kıbrıs kıyılarından temin edilir. Santofan Burnu, Kıbrıs Adası'nın günbatısı tarafındaki kuzey burnu' dur. Bu burunun 1 mil karşısında küçük bir ada vardır. Bu ada ince ve uzun bir adacıktır. Tıpkı kadırgaya(gemiye) benzer. O küçük ada ile burunun arası, 32 metre sudur. Santofan Burnu'nu 20 mil kıble tarafına geçince, küçük bir limancık vardır. Bu küçük limana Eli Keser derler, Eli Keserin önünde de iki küçük adacık vardır. Bu adacıklar yassı adacıklardır. Bu yassı adacıklardan 10 mil kıble tarafına gidildiği zaman küçük bir ada daha vardır bu adaya da Tirapite derler, onun ön tarafında ise bir körfez vardır. Bu körfez iyi demir atma yeridir ve ayrıca içecek suyu da bulunur. Bu körfezden 10 mil kıble doğrultusunda gidilirse, Bafa Burnu' na gelinir, ayrıca burada Bafa adında bir köy de bulunur. Bafa Burnu alçak bir burundur. Bu buruna bir palamar uzunluğu yakın yürümeleri uygundur. Eğer Bafa burnunun kıble tarafına demir atarsanız, 40 metre derinlik iyi demir atma yeridir. Şayet Bafa' ya gelmek isterseniz, Bafa güneybatıya karşı bir köydür. Bu köyün önünde, deniz kıyısında iki adet kulesi vardır. Bu kulelerin önü gemiler için iyi bir yataktır. Buranın güneydoğu yönünde üç palamar uzunluğu mesafesinde sığlıklar vardır. Bu sığlığın üzerinde 3 buçuk metre su bulunur. Bafa' nın 3 mil güneydoğu tarafında Muline denilen iki küçük ada vardır."

"KIBRIS ADASI'NIN MAĞUSA'DAN ÖNEMLİ BİR YERİ YOKTUR"

Soylu'nun belirttiğine göre Piri Reis'in kitabında dikkat çeken bir diğer ayrıntı ise Gazimağusa ve çevresi hakkında verdiği bilgiler:

"Kıbrıs' ta Poyraz Burnu bulunur, bu burun adete dört köşeli bir adaya benzer. Bu buruna yarım palamar uzunluğu mesafe yakın yürüyünüz. Poyraz Burnu' nda n Mağusa tarafına dönerseniz, 2 palamar uzunluğu yerler gemiler için iyi yataklardır. Burada palamar(halat)'ı karaya bağlarlar , demiri ise gün doğusu tarafında 20 kulaç (40 metre) derinliğe atarlar. Poyraz Burnu'ndan ileride, 6 mil uzaklıkta Mağusa yönünde iki küçük ada vardır. Bu küçük adalara İpsiladya derler. İpsiladya'da 24 metre derinlikte demir atarlar. İpsiladya adalarının 3 mil kuzeybatı tarafında tepeleri sivri ve küçük dağlar vardır. Bu sivri ve küçük dağlara Aya Külpe derler, Aya Külpe dağlarının kıyıları sığlıktır.

Bu sığlıklar üç palamar uzunluğunda denize uzanırlar. Oradan ileride, 3 mil mesafede Kalındı ve Yeti' ye gelirler. Buradan kuzeybatı tarafında, 6 mil sonra, Sığlar Adası' nı bulurlar. Orada taşlar vardır. Bu taşlara Vaduya, aynı zamanda Santa Katerine de derler. Eğer büyük gemiler ile gelirseniz, Mala' nın önünde iki taraftan da demir atabilirsiniz. Mala, Mağusa’nın dış limanının önleridir. Mağusa, gün gün doğusuna karşı güzel bir kaledir. Bu kalenin önüde iki kat limanı vardır. Bu liman içli-dışlı bir limandır. Kıbrıs Adası'nın Mağusa'dan önemli bir yeri yoktur. Mağusa'dan Andria Burnu 50 mil uzaklıktadır, Andria Burnu'ndan da Girne 110 mildir."