Ekonomist Göksel Saydam: Vergi reformunda amaç devletin ihtiyaç duyduğu kaynağı elde etmeye yönelik olmamalı

Ekonomist Göksel Saydam'ın 5 Haziran 2017 tarihinde Kıbrıs Postası’nda yazdığı “Vergilemede etkinlik ve vergi reformu” başlıklı köşe yazısını yeniden gündeme geldi.

Yazıyı sosyal medya hesabından paylaşan Saydam, bir ülkedeki yasaların belirlediği vergiler ile yükümlülüklerin belirlendiği ödevlerin o ülkenin “vergi yapısı” olarak tanımlandığını ifade ederek, “Devletin tahsil ettiği vergilerin oluşumu ve değişik kaynaklar arasındaki dağılımı o ülkenin vergi yapısının durumunu göstermektedir. Vergi yapısının etkinliğinin ve adalet ilkelerinin uygunluğu hakkında görüş belirtebilmek için bir yılda tahsil edilen vergi gelirleri miktarlarının sınıflarına göre toplam bütçe gelirleri içerisinde mukayese edilmesi gerekir” dedi.

Göksel Saydam, ülkelerin vergi yapısının değerlendirilirken vergi yasalarının içeriği, vergi idaresi personelinin organizasyonu, personel eğitimi ve lojistik destek durumu ile vergi maliyet hesaplamaları yanında diğer önemli bir unsurun da tahsil edilen "Dolaylı Vergilerin" (İndirekt Vergilerin) ve "Dolaysız Vergilerin" (Direkt Vergilerin) toplam vergi gelirleri içerisindeki oransal durumu ile tahakkuk etmiş ancak tahsil edilmeyen vergilerin ve itiraz altında bulunan işlemlerin durumu olduğunu kaydetti.

Uluslararası vergi hukuku literatürü ve birçok ekonomi uzmanlarına göre dolaylı vergi gelirlerine oranla dolaysız vergi gelirlerinin daha yüksek olan ülkelerdeki vergi adaletinin ve vergi yapısının daha iyi olduğuna işaret eden Saydam, “Anımsatmak gerekirse, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi gibi vergiler dolaysız (Direkt) vergi türlerini, Katma Değer Vergisi (KDV), Banka ve Sigorta Hizmetleri Vergisi (BSİV), gümrük, fonlar vs. dolaylı (İndirekt) vergiler oluşturmaktadır. Dolaysız vergiler elde edilen kazançlar ve servetler üzerinden alınırken, dolaylı vergiler, kişilerin veya işletmelerin kazanç durumlarına bakılmaksızın bu vergiler herkes tarafından aynı miktarlarda olmak üzere her türlü mal ile hizmetlerin bedelinden alınan vergiler olup, değişik gelir gruplarına ait olan tüm bireyler aynı miktarlardaki vergileri ödemek zorunda kalmaktadırlar ki bu konudaki vergi adaleti sorgulanmaktadır” ifadelerini kullandı.

Göksel Saydam, ülkelerin uyguladığı vergi mevzuatının oluşturduğu belli başlı "dolaylı" ve "dolaysız" vergilerin, kaynakta vergi kesintisi (stopaj), beyan usulü, vergi muafiyetleri, istisnalar matrahlara göre artan vergi oranları, bazı gelirlerin bağımsız vergileme yöntemleri ile ödeme süreleri, denetim ve tahsilat maliyetleri vergi yapısının genel durumunu oluşturduğunu belirtti.

“Vergi idaresinin yapısal durumu, diğer kamu kuruluşları ile koordinasyon işlemleri, yükümlülerin yerine getirip getirmediklerini denetleyen birimlerin potansiyeli, yükümlülere tanınan haklar vergi idaresi ile yükümlülerin vergi kültürü ve uyumu hakkında yapılan düzenlemeler ile itirazlara ilişkin vergi yargısının durumu o ülkenin vergi sistemini oluşturmaktadır” diyen Göksel Saydam, vergi yapısı ve sisteminin olumlu değerlendirilmesinde en önemli faktörler arasında, beklenen vergi gelirlerinin sağlanması, vergi maliyetlerinin düşüklüğü, makroekonomik hedeflere ulaşmada engel oluşturmaması, aksine bu hedeflere ulaşmaya çalışırken büyüme, kalkınma, halkın refahını destekleyici ve gelir eşitsizliğini azaltıcı özelliklerin yer aldığını vurguladı.

Saydam, vergi reformlarının ancak vergilendirme ilkeleri kapsamında kamu giderlerinin makul ve mantıklı esaslar çerçevesinde düzenlenmesi, suretiyle tasarrufa önem verilmesi ekonominin gelişmesi, istihdam olanaklarının yaratılması, fiyat istikrarının sağlanması ve daha adil bir gelir dağılımı gibi düzenlemeler yapılması halinde başarılı olunabileceğini söyledi.

Saydam öte yandan, vergi reformunda amacın devletin sadece kamu giderlerini karşılamak amacıyla ihtiyaç duyduğu kaynağı elde etmeye yönelik olmaması gerektiğini, tüm ekonomik aktörlerin gelişmesine olanaklar sağlayacak bireyler ile işletmelere de gerekli önem verilmesi gerektiğini ve vatandaşın yaşamını da kolaylaştırması gerektiğini ifade etti.

Göksel Saydam’ın köşesinin tamamını okumak için tıklayınız