Hem kuzeyde hem güneyde kamu-özel maaş farkı katlandı!

Kuzey Kıbrıs ve Güney Kıbrıs’ta kamu sektöründe çalışanların toplam işgücü içindeki payı benzer seviyelerde seyrederken, memur maaşlarının özel sektöre kıyasla bariz şekilde daha yüksek olduğu görülüyor.

KIBRIS'TA HER 10 ÇALIŞANDAN 1'İ MEMUR

KKTC İstatistik Kurumu’nun Hanehalkı İşgücü Anketi’ne göre, ülkede kayıtlı çalışan sayısı 148 bin 211 olarak belirlendi. Maliye Bakanlığı verilerine göre ise bu kişilerin 16 bin 251’i kamu sektöründe, yani memur statüsünde istihdam ediliyor. Buna göre, KKTC’de çalışanların yüzde 10,96’sı kamu sektöründe görev yapıyor.

Güney Kıbrıs’ta da benzer bir tablo göze çarparken Rum İstatistik Dairesi’nin 2024 yılının ikinci çeyreğine ait verilerine göre, toplam işgücü 511 bin 423 kişi, kamu görevlisi sayısı ise 55 bin 305. Bu da çalışan nüfusun yüzde 10,81’inin kamu sektöründe olduğunu ortaya koyuyor. Bu veriler aynı zamanda Kıbrıs'ın iki tarafında da her 10 çalışandan 1'i memur olduğu anlamına geliyor.

IMF GÜNEY'DE YÜZDE 27'LİK MAAŞ FARKININ AZALTILMASI İÇİN UYARIDA BULUNURKEN, KUZEY'DE ORTALAMA MEMUR MAAŞI, ASGARİ ÜCRETİN 3 KATI

Her iki tarafta da memur oranları birbirine oldukça yakın seyretse de maaş farkları dikkat çekici düzeyde.

KKTC Maliye Bakanlığı verilerine göre, kamu görevlisi olan 16 bin 246 memura toplamda 2 milyar 364 milyon 326 bin 406 TL ödeme yapıldı. Bu da memur başına ortalama aylık maaşın yaklaşık 145 bin 500 TL olduğunu gösteriyor. Aynı yıl İstatistik Kurumu’nun belirlediği brüt asgari ücret 43 bin 469 TL olarak kaydedildi.

Böylece kamu çalışanlarının ortalama maaşı, ortalaması olmasa da çoğunluğu asgari ücret kazanan özel sektör çalışanlarının yüzde 200’ünden fazlasına denk geliyor.

Güney Kıbrıs’ta da kamu maaşlarının özel sektöre kıyasla yüksek olduğu, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) raporuna yansıdı.

Rum Maliye Bakanlığı’nın talebiyle hazırlanan raporda, kamu sektöründe ödenen maaşların özel sektöre göre yüzde 27 daha fazla olduğu belirtildi.

IMF: GÜNEY KIBRIS DÜNYANIN EN PAHALI KAMU SEKTÖRÜ, 13. MAAŞ UYGULAMASININ KALDIRILMASI GEREKİYOR

IMF, ayrıca kamu ile özel sektör arasındaki maaş farkını azaltmak amacıyla fazla mesai ödemeleri ile 13. maaş uygulamasının kaldırılmasını önerdi. Aynı raporda, 2023 yılında kamu çalışanlarına ödenen maaşların, Güney Kıbrıs’ın Gayrisafi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYİH) yüzde 12’sine denk geldiği belirtildi.

Bu oran, OECD ülkeleri, diğer gelişmiş ekonomiler ve Avrupa Birliği ortalamasının üzerinde bulunuyor.

Raporda, kamu görevlilerinin özel sektör çalışanlarına göre yüzde 27 daha fazla maaş aldığı, maaşların uzmanlığa göre değişmemesi ve sınırsız yıllık artışların mevcut durumu daha da ağırlaştırdığı vurgulanırken ayrıca, Rum kamusunun dünyanın en pahalı kamu sektörlerinden biri olduğu dikkat çekildi.

TİCARET ODASI: BÜTÇENİN YÜZDE 68’İ MAAŞ VE MAAŞ NİTELİKLİ HARCAMALAR İÇİN KULLANILIYOR

Bütçe ile ilgi benzer bir değerlendirmelerde bulunan Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTSO), 2025 yılı için kamu maliyesinin harcayacağı bütçenin 137 milyar TL olduğunu ve bu bütçenin büyük bölümünün maaş ödemelerine ayrıldığını açıkladı.

Ticaret Odası, 2025 yılı bütçesinin yüzde 68’inin maaş ve maaş nitelikli harcamalar için kullanıldığını belirterek, bu durumun KKTC bütçesine esneklik sağlamadığını ve krizlere uyum kabiliyetini kaybettirdiğini ifade etti.

KTSO, “Bu sorun yıllar içinde birikmiş ve KKTC’nin en önemli sorunlarından biri haline gelmiştir. 2025 yılı bütçesinde bu konuda olumlu bir gelişme görünmemektedir” dedi.

KIBRIS’IN ORTAK SORUNU KAMU SEKTÖRÜNDE YÜKSEK MAAŞ POLİTİKASI, ÖZEL SEKTÖRDE BİRÇOK PROBLEME YOL AÇIYOR

Uzmanlara göre, hem Kuzey Kıbrıs’ta hem de Güney Kıbrıs’ta kamu sektöründeki yüksek maaş politikası, özel sektörde kalifiye iş gücü kaybına, kayıt dışı istihdama ve kamuya yönelik yoğun talebe yol açan ekonomik ve sosyal sorunlara sebep oluyor.

Kamu ile özel sektör arasındaki maaş dengesizliğinin sürdürülebilirliği ise her iki tarafta da ekonomik reformların gündeminde yer almaya devam ediyor.