Girit–Güney Kıbrıs elektrik projesi çatırdıyor: Rum–Yunan ilişkilerinde kriz

Girit ile Güney Kıbrıs arasında deniz altından elektrik kablo bağlantısı kurulmasıyla ilgili “Great Sea Interconnector /GSI” projesinin, taraflardan biri olan Rum yönetiminin üzerine düşen mali yükümlülüğü yerine getirmekte tereddütlü davranması yüzünden hem Yunanistan ile ilişkilerinin çatırdamaya başladığı hem de GSI’nin, “EastMed Doğal Gaz Boru Hattı” projesiyle aynı sona sürüklenmekte olduğu bildirildi.

Haftalık Kathimerini haberi “Enerji Güvenliği Çıkmaz Ayın Son Çarşambasına Kaldı” başlığıyla aktardı.

Gazeteye göre Rum Maliye Bakanı Makis Keravnos’un geçen hafta, projeyi sürdürülebilir bulmadığını açıklaması ve Rum yönetiminin, AB Başsavcılığının projeyle ilgili yürüttüğü yolsuzluk araştırmasını gündeme getirmesi Güney Kıbrıs ile Yunanistan arasında “etkileri şu anda tahmin edilemeyecek patlayıcı bir ortam yarattı.”

Gazete Güney Kıbrıs’ın enerji güvenliğinin ve Avrupa elektrik şebekesinden izole kalmasının, kabarık faturalar ve elektrik kesintilerinin süresi belirsiz şekilde devam edeceğinin kesin olduğunu, dahası müdahil taraflardan biri olarak da projenin çökmesi halinde diğer müdahillerin mali talepleriyle karşı karşıya kalacağını yazdı. Türkiye’nin, rızası olmadan Doğu Akdeniz’de hiçbir büyük projenin gerçekleştirilemeyeceği söylemi olduğundan “olumsuz diplomatik izlenim yaratacağının da görmezden gelinemeyeceğine” dikkat çekti.

Simerini haberi manşetten “Kablo Yangın Çıkardı… Atina-Lefkoşa İlişkilerinde Çatırtılar... Türkler Ellerini Ovuşturuyor” başlığıyla verdi.

Gazete Rum ve Yunan hükümetlerinin GSI’yi “Kurtarmaya çalışmalarına rağmen durumun, olası başarısızlık ihtimaline açık hale geldiğine dikkat çekti. Projenin şimdilik donmuş olduğunu, Yunan medyasının ise projeyle ilgili anlaşmada, gecikme için yüklenici şirkete 1 Haziran 2024’ten Aralık 2025’e kadar, günlük 120 bin euro tazminat ödenmesi maddesi olduğuna" dikkat çekti.

Projeyle ilgili anlaşmalar ve müdahillerin davranışları AB Başsavcılığını 2013’ten başlayarak yolsuzluk araştırması başlatmak zorunda bıraktığına işaret eden gazete meselenin aldığı hal yüzünden Rum-Yunan ilişkilerinin çatırdadığını, Türklerin ise “projeyi engellemek için gemilerini denize çıkarmak zorunda kalmadığı ve kriz çıkmadığı için bayram ettiğini” yazdı.

Gazeteye göre Yunanistan önce Rum yönetiminin ödemesi gereken 25 milyon euroluk katkı ödeneğinin serbest bırakılmaması anlamına gelen Rum Maliye Bakanı Keravnos’un projenin sürdürülebilirliğiyle ilgili açıklaması, suçlama seferberliğine girişti. Ancak bunun üzerine, Avrupa Başsavcılığının Temmuz itibarıyla yolsuzluk soruşturması başlatması da eklendi.

Yolsuzluk soruşturmasının 2013 dönemini ve zamanın EuroAsia Interconnector” Yüklenicisini de kapsıyor ancak Yunanistan soruşturmanın “EuroAsia Interconnector”un ardılı olan (GSI yüklenicisi) Yunanistan Bağımsız Elektrik Enerjisi İletim İdaresi’ni (ADMİE) bağlamadığı görüşünde.

Bununla birlikte Avrupa Başsavcılığı araştırmasının bir şirketin diğerine satışı sırasındaki bankacılık işlemlerini de kapsadığı ve GSI’ye müdahil olan ve yetkilisinin, Yunan hükümetinde yer alan bir yetkiliyle akrabalık ilişkisi bulunan Güney Kıbrıs’ta kayıtlı bir şirketi de kapsadığı bilgileri var.