Paralar güneye akıyor…

İş insanı ve dokuzuncu dönem Milletvekili çok sevdiğim Gülşah Sanver Manavoğlu bende konuktu. Ekonomiyi, hayat pahalılığını ve elektriği konuştuk. Çok güzel bir program oldu. Ekonominin özellikle Güney Kıbrıs’a kaymasını konuştuk uzun uzun. Hatta Sevgili Gülşah “geçtiğimiz yıl maliye artı verdi çünkü ciddi bir Rum akışı yaşandı hem marketlere hem restoranlara. Ben o günlerde bunun tersine dönebileceği uyarısını yaptım. Fiyatlar artırıldı şimdi durum tam tersine döndü. Artık Rumlar değil Türkler Güneye gidiyor ve para harcıyorlar” dedi.

Son derece önemli bir tespit. Evet ekonomi güneye kaydı ve bunun müsebbibi birincisi tüccarlar. Arttık sonra arttı ürünler; varsın istatistik kurumu hayat pahalılığını düşük çıkarsın. KKTC’de şu an çok ciddi bir hayat pahalılığı var. Marketler aşırı pahalı, restoranlar aşırı pahalı. Hatırlıyorum restoranlara gittiğimizde restorandın en az yarısı Rum’du. Şimdi yok. Neden peki? Çünkü restoran fiyatları fahiş oldu.

Marketler deseniz tek kelimeyle uçtu. Gülşah çok önemli bir şey söyledi; “bu kadar marketçi bir araya gelip vatandaşı kazıklayamaz yok böyle bir durum bunu bilin” dedi. Zaten marketçinin kâr payı belli %10-25 arasında değişiyor asıl çıbanın başı toptancılar. Zamladık sonra zamladılar zamladık sonra zamladılar ve fiyatlar böyle oldu. E hade Kıbrıslı Türklerin başka çaresi yok ve alışkanlıkları var gelip senden alacak ama Rumlar buna mecbur değil. Baktılar ki fiyatlar kazık herkes olduğu yerde kalmayı tercih etti.

En büyük tehlike ise Kıbrıslı Türkler de artık kuzeydeki marketleri tercih etmemeye başladı. Et Rum tarafında ucuz, tavuk ucuz, sebze fiyatları ucuz. Vatandaş gidiyor etini tavuğunu almışken diğer ihtiyaçlarını da alıyor. Ne oluyor dolayısıyla para kuzeydeki marketler yerine Rum ekonomisine akıyor. Senin Maliye Bakanlığında daha çok vergi toplamak yerine daha düşük vergi toplayabiliyor.

Maliye Bakanı Özdemir Berova bana konuk geldiğinde hiç unutmuyorum bu ay maaşları ödeyebilmek için borçlanmak zorunda kalabiliriz demişti ve Bakanın dediği gibi oldu Maliye borçlandı ve maaş ödedi. Bundan sonraki aylarda da benzer durumlar yaşanacak. Zaten Maliye Bakanı Berova yanılmıyorsam 7,5 milyarlık bir bütçe açığından bahsetti geçtiğimiz gün.

Eylül ayı sonunda dört aylık hayat pahalılığı verilecek. Memur maaşları zamlanacak bu kamu maliyesine ciddi bir yüktür çaresi yok verecek Hükümet bu artışları. Belki sevindik dört ayda bir maaşlar zamlanacak diye ama bu ülke ekonomisi için hiç de iyi olmadı. Asgari ücret yeniden belirlenecek, işverenlerin yükü artacak ve kısır döngü dediğimiz bir durum daha yaşanacak maaşlar artacak belki ama hayat da beraberinde pahalı olacak. Bu resmen bir kısır döngü hayat pahalı olacak maaşlar artacak beraberinde tüm gıda emtialarının da fiyatları artacak ve bu kısır döngü sürüp gidecek. Son derece tehlikeli bir durumla karşı karşıyayız aslında.

Hükümetin hep yazdım hayat pahalılığının önüne geçmesi için çareler üretmesi gerekiyor, piyasaların sıkı sıkıya kontrol edilmesi ve denetlenmesi lazım. Belli başlı gıda ürünlerine narh uygulanması ve fiyatların ucuzlatılması lazım. Aksi takdirde vatandaş bu pahalılıkla baş edemez ve Güneye geçebilen geçer topyekûn alışverişini güneyden yapar. Böyle olunca da KKTC maliyesi yerine Güney Kıbrıs maliyesi artıya geçer. Mesele bu kadar basittir.

Hükümetin bir an önce yurttaşın elindeki paranın Kuzeyde kalmasının yolunu bulması lazım. En basit örneği de et ihtiyacının güneyden karşılanması ve Güney Kıbrıs’ın cazibe merkezi olmaktan çıkarılması lazım ki vatandaş güneye kaymasın.

******************

 Günün Sözü

"Göğün dibi yarılsa da bütün yağmurlar aynı anda boşansa insanın kendi içinde yanan cehennem ateşini söndüremez."

Charles Dickens