Bürokrasi zordur…

Bürokrasi kavramını okuması da yazması da zordur… Yönetsel içerikli bir kavram… Fransızca kökenli… sonrasında birçok dile yerleşiyor…diye açıklanır literatürde… Siyaset, sosyoloji gibi kavramlarla birlikte okunmaya muhtaçtır. Devleti tanımlarken…Devletin görevlerini, amacını açıklarken en çok danışılan kavramlardan biridir. Devlet bir kurum ise… organizasyon yapısının en temel taşıdır… Bürokrasi. Toplumdaki iş bölümlenmesinin büyük bir parçasıdır… Yapı farklı ülkelerde farklı şekillerde kendini gösterir… Modern devlet anlayışının önemli referanslarındandır. Özellikle Avrupa’da… kapitalizm ve modernleşme gibi kavramlardan derinden etkilenir…  

Birçok açıdan toplumdaki düzeni sağlar… Devletin sunmak zorunda olduğu servisler onun yardımı ile sağlanabilmektedir. Kamu hizmetleri bürokrasiden ayrı düşünülemez… Ektin ve verimli kavramlarını en çok bürokrasi üzerinden okuruz... Bürokrasi daha etkin ve daha verimli olsun diye farklı birçok yöntem geliştirilir… Bu yöntemler her toplumun kendi sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasal yapısı ile ilişkilendirilir… Bürokraside teknoloji kullanımı örneğin… Ve liyakat… Bürokrasi kavramının tartışmasız en temel kurallarındandır. Kağıt üzerinde açıklanması kolay ve bir o kadar da basit olan liyakat kavramının uygulamaya geçmesinde bir çok zorlukla karşılaşıldığı görülmektedir. Özelikle gelişmekte olan ülkelerde liyakat… kavramının bürokraside uygulanmasının önüne birçok engel çıkabiliyor… Bir kez daha altını çizerek hatırlatmada fayda görüyorum… Liyakat… Bilgi ve beceri temellidir… Akraba, eş, dost tanıdık… gibi mekanizmalarla işlemez. Bu kapsamda kamu personelinin de atanmasında temel olarak  bu kavramın olması gerekmektedir.

Elbette Max Weber olmadan bürokrasiden bahsetmek mümkün değildir. Bu kavramın babası olarak bilinen Weber’in sosyal teorisi ilgili literatürde geniş yer tutar. Burada benim en temel aldığım kavram “ideal” kavramıdır. İdeal kavramını açıklamak her zaman zordur. “İdeal”i kavramsal olarak açıklamakta bile zorluk çekerken… İdeal bürokrasiyi… ideal sistemi… ideal otoriteyi anlatmakta en az onun kadar zordur…

Otorite işlerine gelince… Weber ideal otoriteyi üç şekilde açıklıyor… Geleneksel, karizmatik ve hukuksal otorite… Her bir otorite yapısı birbirinden farklı… tarihin farklı dönemlerinde farklı yöneticiler farklı otorite yöntemini benimsemiş… olabilir… sonuçta her toplumun kendine has bir işlemesi var…

Ve son olarak değinmek istediğim… Uzmanlaşma… bürokrasideki hiyerarşi ve kontrol mekanizması… Günümüz toplumlarında siyasal erkin kim olduğuna bakılmaksızın… Bürokrat kendi uzmanı olduğu işi doğru yapar… Yapması gerekir… Alt üst ilişkisi… bilgi, beceri ve deneyim ile ortaya konabilmelidir.

Biz tüm bunları biliyoruz…Hatırlamakta her daim fayda vardır.  Okuması kolay uygulaması… zordur. Her bir noktasında büyük emek vardır. Bürokrasi güçlü olunca her şey daha kolaydır. Devlet daha güçlüdür… Bürokrasiye sahip çıkılmalı…önemi her daim hatırda tutulmalı… Güçlü bir bürokrasiden asla taviz verilmemelidir.