Dünyada federal sistemler bitti mi?

Soğuk Savaş’ın sora ermesiyle birlikte ayrılıkçı hareketlerin ve mikro milliyetçiliklerin güç kazandıkları bir gerçek… Bunun neticesinde de federal sistemlerin dağılmaları söz konusu olmuştur… Bu dağılan federal yapılara dair ilk akla gelenler eski Yugoslavya ve Çekoslovakya…

Federasyonun anlamı ve nasıl bir sistem olduğuna ilişkin yazılacakları bir köşe yazısına sığdırmak kolay değildir… Yine de kısaca federasyonun anlamını kısaca anımsatmakta yarar var…

Federasyon idari anlamda egemenliğin paylaşıldığı, egemenliğin kaynağını federasyonun birimleri kurucu-parça devletler-kantonlar-cumhuriyetlerden alındığı ve  eşitlik temelinde oluşturulan bir sistemdir. Bu sistem içerisinde merkezi hükümet ve federasyonun oluşturucu birimleri arasında uyumlu bir ilişki biçiminin benimsenmesi gerekmektedir.  Federal birimler içişlerinde merkezi otoritenin temel yapısına ters düşmeyecek şekilde yasama, yürütme ve yargı yetkileriyle birlikte kendi kimlik ve temsil hakkına  sahiptirler, uluslararası alanda ise merkezi devletin tek bir kimliği ve temsiliyeti söz konusu olmaktadır. Federal sistemin uyumlu çalışabilmesi için sosyolojik anlamda da bir ahengin sağlanması  gerekmektedir. Öyle ki, çok etnikli federal sistemlerde çok kültürlülük ve çift dillilik gibi politikalar ve uygulamalar söz konusu olmaktadır (Kanada örneğinde olduğu gibi).

Federal bir sistemi benimsemek veya benimsememek bireylerin ve toplumların iradesinde… Ancak federatif bir yapının kurulmasının ardından tek taraflı federal yapıdan ayrılmak ve vazgeçmek kolay bir şey değildir. Uluslararası ilişkilerin yakın tarihi de bizlere bunu anlatmaktadır.

Yukarıda da bahsettiğim üzere federasyon kavramını ve federalist olmayı bir köşe yazısına sığdırmak mümkün değil! Proudhon’un öğretilerinden günümüzdeki liberal yaklaşımlara kadar çok geniş bir yelpazede farklı federasyon yaklaşımları mevcuttur. 

Son yıllarda bazı kesimler, dünya genelinde federal sistemlerin dağıldığını ve artık federasyonlardan bahsedilemeyeceğini iddia etmektedirler!

Peki dünya genelinde federal sistemler gerçekten varlıklarını yitirdiler mi? Bu sorunun yanıtını şu şekilde verebiliriz… Anayasasında federal sistemle yönetildiği yazan bir çok devlet var ve bu devletlerin toplam nüfusu 3 Milyar 300 milyona denk geliyor! Federatif özelliklere sahip Birleşik Krallık ve İspanya’yı da bu devletlere kattığımız zaman, 3 Milyar 417 Milyon insanın federatif bir sistem içerisinde yaşamını sürdürdüğünü söyleyebiliriz. Arjantin, Avusturalya, Belçika, Kanada, İsviçre, Nijerya, Bosna Hersek, Irak, Hindistan ve Rusya gibi devletler federal sistemlere örnek verilebilirler…

Benim edinebildiğim verilere göre 8 milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık olarak %43’ü federal sistemle yönetilmektedir.  Bu veriler ışığında da federal sistemlerin dünya genelinde hala daha önemli bir yer tuttuğunu söyleyebiliriz.

Post-truth (hakikat ötesi), politikaların dünyada zirve yaptığı bir dönemde ülkemiz de nasibini almıştır… Dünyada hiç federasyon kalmamış gibi bir hakikat dışı söylemle hegemonya kurmaya çalışan kesimlerin revaçta olduğu bir dönemde bazı bilgileri sizlerle paylaşmak istedim…

Herkese iyi  bir hafta sonu dilerim…