e-Reçete (Güvenli Elektronik İmzalı)

KKTC’nin de bir an önce, insan kaynaklı güvenlik zafiyetlerini (sahtecilik vb.) ortadan kaldıracak, maliyetleri azaltacak ve sağlık hizmetlerinin sunum kalitesini arttıracak Güvenli Elektronik İmzalı Elektronik Reçete (e-Reçete) uygulamasına geçmesi elzemdir.

Ülkelerin kalkınma göstergelerinin başında sağlık düzeyiyle ilgili veriler gelmekte ve sağlık sistemini düzeltmek için verdikleri çabalar sağlık hizmetlerine yapılan değişimlerle mümkün olmaktadır. Bu değişimin başlıca yollarından biri, bilişim teknolojilerini kullanarak yapılan yatırımlardan oluşmaktadır.

Avrupa Birliği ülkeleri, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya ve Türkiye Cumhuriyeti gibi pek çok ülkede e-Reçete uygulaması kullanılmakta olup özellikleri gün geçtikçe geliştirilmektedir.

e-Reçete, eczanelerin, doktorların ve hastanelerin ortak kullanımına açılmış bir sistem üzerinden, hastanın bilgilerini içeren ve kâğıt kullanılmadan bu bilgilerin erişimine olanak sağlayan bir uygulamadır.

e-Reçete uygulaması, reçetenin tüm format bilgilerini elektronik olarak kaydeden ve elektronik ortamda bilgi akışını sağlayan teknolojidir. Söz konusu bilgi akışı; sağlık kurumları, eczaneler, geri ödeme kurumu ve ilgili diğer kişi/kurumlar arasında olup ilacın kaydı, temini ve geri ödemesi dahil tüm işlemler elektronik ortamda yapılabilmektedir.

e-Reçete hastalara ve doktor/diş hekimi muayenehanelerine, eczanelere ve sağlık sigortası şirketlerine birçok yönden kolaylık sağlamaktadır.

e-Reçete uygulaması, tüm taraflarda memnuniyeti arttırmakta ve kağıt ve yazıcı masraflarını azaltmakta, maliyeti düşürmektedir.

e-Reçete uygulaması ile eczacılar tarafından ilaç isimlerinin ve dozlarının yanlış okunmasına bağlı gerek hastaya yanlış ilaç verilmesinin gerekse eczacılar tarafından sisteme yanlış ilaç girişi yapılmasının önüne geçilmektedir. Bu durum eczacıların iş yükünü azaltmakta olup, eczacılara ve hastalara zaman kazandırmakta ve memnuniyet oluşturmaktadır.

e-Reçete ayrıca sahteciliğe karşı korumalıdır ve doktorlar, eczaneler ve kamu ve özel sağlık sigortaları arasındaki işbirliğini de desteklemektedir.

e-Reçete uygulamasının hastalar ve sağlık personelleri için daha güvenli ve etkili bir ilaç dağıtımı hizmeti sağlamaktadır.

e-Sağlık e-Reçete’yi de içine alacak şekilde, günümüzde tüm bu teknolojik alanlar için ortak bir isim olarak kendini göstermektedir. Sağlık verilerinin veya kuruluşlar arasındaki bilgilerin elektronik ortamda değiş tokuşu olan e-Sağlık ifadesi aynı zamanda geçiş sürecindeki bir endüstriyi yansıtmaktadır. Sahip olduğu formu ve yapısı gelişim göstermeye devam etse bile e-Sağlık, tüm sağlık sistemlerinin her yönünü etkileyen, ticari ve tıbbi uygulamaları değiştirmenin bir ifadesi olarak kullanılmaktadır

Türkiye Cumhuriyeti’ndeki e-Sağlık uygulamalarına bakılacak olursa, ilaç kupürlerinde sahteciliğin önlenmesi amacıyla ilaçların etkin ve uygun fiyatlarla tüm vatandaşlara ulaştırılabilmesi için oluşturulan İlaç Takip Sistemi, yine benzer gerekçelerle uygulamaya konulan e-Reçete uygulaması, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hastane, eczane ve şahıslara sağladığı tüm bilgi akışının elektronik ortamda yönetilmesini sağlayan MEDULA sistemi, Organ Nakli Bilgi Sistemi, Aile Hekimliği Bilgi Sistemi, halk arasında “Alo182” olarak da bilinen Merkezi Hastane Randevu Sistemi, Sağlık Bakanlığı’nın tüm kaynaklarına ait bilgilerin kaydedildiği ve bu kayıtlar doğrultusunda planlama ve yönetimin yapılmasını sağlayan Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi ve bir bütün olarak tüm bu e-Sağlık uygulamalarına taban oluşturan bir elektronik veri saklama sistemi olan Sağlık-Net Platformu Türkiye’nin e-Sağlık alanındaki uygulamaları olarak sıralanmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti’nde e-Sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi ve memnuniyetin arttırılması kapsamında, 2013 yılının başından itibaren elektronik hizmetlerin geliştirilmesi ve bu sayede hizmet kalitesini arttırmayı hedeflemek için hastanelerin kullanmış oldukları bilgi sistemleri içinde yer alan e-Reçete uygulamasına geçilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti’nde e-Reçete uygulaması, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) bir uygulamasıdır. e-Reçeteler doktorlar tarafından oluşturulup, MEDULA sistemine elektronik ortamda kaydedilen ve numara verilen reçeteler e-Reçete olarak tanımlanmaktadır. Sistemin daha güvenli hale gelebilmesi için 01.01.2016 tarihinde “Güvenli Elektronik İmza” uygulamasına geçilmiş, 01.03.2019 tarihinde ise ilaç raporlarına da “Güvenli Elektronik İmza” ile imzalanma zorunluluğu getirilmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde de 93/2007 sayılı Elektronik İmza Yasası kapsamında 9 Eylül 2016 tarihinden itibaren Güvenli Elektronik İmza sağlanabilmektedir.

Sağlık sistemine dahil olan herkesi birbirine bağlayacak bir altyapı ile KKTC’de de sağlık hizmetlerinde kapsamlı, güvenli ağ artık elzemdir. Sağlık sistemindeki muayenehaneler, hastaneler, eczaneler ve diğer tesisler arasında bilgilerin dijital olarak güvenli bir şekilde aktarılması ile sağlanacak dijitalleşme insanların hayatlarını kolaylaştıracaktır.

KKTC’de de sağlık sisteminin dijitalleşebilmesi için gerekli Elektronik Sağlık (e-Sağlık) kapsamını genişletecek mevzuat ve altyapı çalışmalarının da bir an önce hızlandırılması ve tam dijitalleşmesini tamamlanması elzemdir.

Günümüzde ülkeler GSMH’lerinin önemli bir bölümünü sağlığa ayırmaktadır. Dolayısıyla sağlık hizmeti sunumunda ortaya çıkan maliyetleri azaltmak karar vericilerin üzerinde birleştiği bir nokta haline gelmiştir. e-Sağlık, gelişen teknolojinin sağlık hizmetlerinde yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, karar vericilere sağlık hizmetleri sunumunda bu maliyet-etkililik dengesini kurma şansını sunmaktadır.

Dünya’da e-Sağlık uygulamalarının kullanımı üst gelir grubu ülkelerden orta-üst gelir grubu ülkelere doğru seyreden bir şekilde yaygınlaşmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) üye devletlerin yarısından fazlası artık bir e-Sağlık stratejisine sahiptir.

Bilişim teknolojilerinin geldiği seviye göz önüne alındığında reçete sisteminin halen kâğıt ortamında yürütülmesi şaşırtıcıdır. e-Reçete, sağlık alanında nihai hedef olarak görünen Elektronik Sağlık Kartlarının en önemli parçalarından birisidir.

Dijitalleşme Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde de sağlık sektörünün neredeyse tüm alanlarını dönüştürecektir.

Tüm bu gelişmelerin ışığında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti’nin de süratle Ministry of Digital Affairs (Dijital İşler Bakanlığı) ve Ministry of Entrepreneurship (Girişimcilik Bakanlığı) bakanlıklarına ek olarak Ministry of Artificial Intelligence (Yapay Zekâ Bakanlığı) kurması iyi olur!

Fakat, fikirler saygı konusu değildir. İnsanlar saygı konusudur. Fikirler değerlendirme konusudur.

Bu yüzden, insan ruhu teknolojiye galip gelmelidir!