Yeni talimatlar geldi…

Bakanlar Kurulu'nun dün aldığı karar ile Maliye Bakanlığını yetkilendirerek 400 milyon TL borçlanmaya gidileceği haberini Resmi Gazete'de duyurmasının üzerinden daha 24 saat geçmeden, geçtiğimiz yıldan beri yılan hikayesine dönen KKTC-TC Mali ve İktisadi İş Birliği Protokolü damdan düşer gibi imza edildi.

Kimselerin ilk anda içeriğini bilmediği, duymadığı protokol ile ilgili geçen hafta kulağıma çalınan rakama yakın, 2.288 milyar TL'lik miktarı ilk duyduğum anda KKTC 2020 Bütçesinde yaklaşık 1.4 milyarlık bir kalem olan TC Hibe ve Kredileri bölümünün hayata geçirildiğini düşündüm.

Ancak Türkiye Cumhuriyeti Başkan Yardımcısı Fuat Oktay'ın imza töreni sonrası "2 milyar TL'nin üzerindeki mali katkı, proje, mali destek ve kredi protokolleriyle aktarılacak" şeklindeki açıklaması ile birlikte işin rengi de kendiliğinden ortaya çıktı.

Nitekim işbu protokolün 4.maddesi şöyle demektedir:

"KKTC Teknik Heyeti, TC Lefkoşa Büyükelçiliği Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi ile birlikte, her ay TC Kıbrıs İşleri Koordinatörlüğü ile TC Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek format üzerinden 'Aylık Program İzleme Raporu' hazırlar. Bu raporlar, TC Teknik Heyetince aylık olarak yapılacak toplantılarda değerlendirilir. Değerlendirme neticesinde belirlenen hibe ve krediler, TC Teknik Heyeti'nin mali ve teknik gerekçeler ile iktisadi ve mali işbirliği anlaşmalarına uygun ödenek teklifine istinaden TC Cumhurbaşkanı Yardımcısının onayı üzerine TC Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından KKTC'ye aktarılır."

Bu maddeye bakılırsa, ortada şu anda KKTC Maliyesinde anında yatan bir  2 milyar TL yoktur.

Yukarıdaki maddede açıkça yazdığı üzere, hibe ve krediler aylık yapılacak plan ve projelerin ışığında değerlendirilecek denilmektedir.

Değerlendirmelerden sonra eğer uygun görülürse onaylanacak ve ardından da KKTC Maliyesine aktarılacaktır.

Makalenin ilerleyen kısmında, KKTC hükümetince taahhüt edilen 17 maddelik yükümlülükler listesini de okuyacaksınız diye protokolün teknik kalemlerinin ne içerdiğine bakmaya devam edelim.

Anlaşmanın eklerine baktığımızda gördüğümüz şudur:

Hibe olarak 2019 yılından devreden miktar 45. 273.684 TL'dir. Buna 2020 KKTC Bütçesinde TC Hibesi kalemindeki miktar olan 983.500.000 TL de eklenmiş, böylece toplam hibe geçen yıldan kalan miktarla birlikte 1.038 milyar TL olmuştur.

Yine bu hibeyi kalem kalem ayıracak olursak, bunun 650 milyon TL'si savunma ödenekleri, 272.973.061 TL'si altyapı projeleri ve 115.422. 042 TL'si reel sektör olarak görülmektedir.

Anlaşmanın krediler bölümündeki kısımda ise Kamu Sektörü (Cari Bütçe Açığına Katkı) başlığı altında 1.150 milyar TL kredi öngörülmektedir. Diğer Kamu Sektörü başlığı altındaki kredi miktarı öngörüsü ise 100 milyon TL'dir.

Tüm hibe ve kredileri bir araya topladığınız zaman toplam miktar 2.288 milyar TL'ye denk gelmektedir.

İşin mali tablo olarak açılımı budur ve yine yukarıda açıkça yazdığım üzere, bu hibe ve kredilerin aktarılması havadan değil, aylık raporlama, değerlendirme ve onaylarla olacaktır.

Peki, tüm bu kredi ve hibenin aktarılması KKTC'nin yükümlülükleri nedir diye soracak olursanız, ilgili maddeler şunlardır:

1. Kamuda (kurum ve kuruluşlar dâhil) yeni istihdam edilecek toplam personel sayısının (geçici süreli personel dâhil) 2020 yılı için bir önceki yılda kamudan ayrılanların sayısını geçmemesi (2020 yıl boyunca)

2. Yeni istihdam edilecek geçici işçi sayısının bir önceki yılda kamudan ayrılan geçici işçi sayısını geçmemesi (2020 yıl boyunca)

3. KKTC E-Devlet çalışmalarına, Dijital Türkiye çalışmalarıyla eşgüdüm içerisinde devam edilmesi ve çalışmaların hızlandırılması (2020 yılı boyunca)

4. Kamu kaynağı kullanan ve/veya yönetimi kamu tarafından atanan kurumların, ödeneği olmadan görev verilmemesi ve görev zararı yapılmaması (2020 yıl boyunca)

5. KKTC İstatistik Kurumunun kurumsal ve teknik kapasitesinin geliştirilmesi (2020)

6. Kooperatif Merkez Bankası yönetiminin profesyonelleştirilmesi, Bankanın yeniden yapılandırma planının hazırlanması ve Fasıl 114 Kooperatif Şirketler (Değişiklik) Yasası'nın çıkartılması (2020)

7. Sosyal güvenlik sisteminin gelecek 20 yıla yönelik aktüeryal dengesinin analiz edilmesi ve gerekli yapısal tedbirlerin hayata geçirilmesi (2020)

8. KKTC Limanlar master planının hazırlanması ve onaylanması (2020)

9. Turizm Stratejik Planı'nın Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girmesi ve Eylem Planı İzleme Komisyonu kurulması (2020)

10. İş yapmayı kolaylaştıracak gerekli tedbirlerin alınması ve düzenlemelerin yapılması (2020)

11. Türkiye-KKTC arasındaki ticari ilişkilere yönelik uygulamaların ve anlaşmaların gözden geçirilmesi ve güncellenmesi (2020)

12. Enerji Verimliliği Yasasının yürürlüğe girmesi (2020)

13. Elektrik ve gaz enterkoneksiyon projeleri çalışmalarına devam edilmesi (2020)

14. Entegre Tarım Bilgi Sisteminin oluşturulması (2020)

15. Yüksek Öğrenim Strateji Eylem Planının Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girmesi (2020)

16. KKTC Başbakanlık Kuzey Kıbrıs Yatırım Geliştirme Ajansı (YAGA) ile Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Proje Hazırlama ve Uygulama Biriminin atıl durumda olan mühendis ve mimarların kullanılması suretiyle teknik ve idari kapasitesinin artırılması (1 Haziran 2020)

17. KKTC’nin tüm Bakanlıklarında asgari 3 yetkiliden oluşan Proje Uygulama ve Takip Komisyonların kurulması, (15 Haziran 2020)

Tüm bunları bir araya toplayınca, aktarılan bir para olmadığını, aktarılacak olan hibe ve kredilerin hükümetin karnesi ile birlikte Ankara'nın onayına bağlı olduğunu, yukarıdaki 17 maddenin hayata geçirilmesi konusunda ülkenin yangın yerine döneceğini söylemek hiç de zor değildir.

Elbette hükümet bu durumu "ülkeye para yağıyor" diye başarı öyküsü olarak lanse etmeye çalışacaktır ama ortada yağan para mara yoktur.

Aslına bakarsanız en güzel açıklamayı Kıbrıs Postası'na konuşan Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği (KTİMB) Başkanı Cafer Gürcafer yapmıştır.

"Dıştan gelecek paraya bağlı olan bir ekonomik kalkınma planı veya bir ekonomi hayal etmek bana göre asalak olarak yaşamayı kabul etmektir” ifadelerini kullanan Gürcafer'e aynen katılıyorum.

Bu hal ve gidişle herkesin dilinde pelesenk olan ve umut içeren Post-Korona süreci için hayal edilen 'yeni normal' ile uzaktan yakından hiçbir alakamız olmayacağı, eski normalimiz "para için talimat" geleneği ile devam edeceğimizi söylemek gayet yerinde olacaktır…

Yeni talimatlar geldi… Bayramınız kutlu olsun...