Güney Kıbrıs-Türk devletleri ilişkileri!

26 Ocak 2023 tarihindeki köşe yazımın başlığı: ‘’Güney Kıbrıs-Orta Asya Türk Cumhuriyetleri İlişkileri...’’ şeklindeydi. İlgili yazıda Güney Kıbrıs (Kıbrıs Cumhuriyeti) ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasındaki ekonomik ilişkileri verilere dayanarak özetlemiştim. Ancak veriler 2020 yılının sonuna kadardı...

2024 yılının ilk yarısında gerek KKTC, gerekse Güney Kıbrıs (Kıbrıs Cumhuriyeti) Türk Devletleriyle olan ilişkilerini yoğunlaştırdılar... Bu yoğunluğun elbette arka planında son 2 yıl içerisinde yapılan ön çalışmalar var...

KKTC, Türk Devletleri Teşkilatı üzerinden çoklu diplomasi yoluyla ilişkileri yoğunlaştırırken, Azerbaycan ile de son dönemde ikili ilişkileri artırmış durumda... Güney Kıbrıs ise Dışişleri Bakanı Constantionos Kombos’un yoğun diplomasi atağıyla özellikle Kazakistan ve Özbekistan ile siyasi, ekonomik ve sosyal anlamda ilişkileri geliştirmekte. Kombos Kazakistan’a 25 Mart 2024 tarihinde gerçekleştirdiği ziyarette mevkidaşı Murat Nurtleu ile işbirliğine dair imzaladıkları mutabakat zabtıyla Kazakistan ve Güney Kıbrıs  arasında direkt uçuşların gerçekleşmesine yönelik ilk adımı atmış oldu.

Kazakistan ziyaretinin ardından Kombos 15 Mayıs 2024’te de Özbekistan’a bir ziyaret gerçekleştirerek mevkdaşı  Bahtiyar Saidov ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşmede ekonomik ikili ilişkilerin yanı sıra Kıbrıs konusu masaya yatırıldı...  Özbekistan’ın geçmişte muhalif ERK Partisi lideri Muhammed Salih’in bir süre KKTC’de kalmasının etkisiyle de Kıbrıs sorununda şekillenen tavrı bilinmekte!

Güney Kıbrıs’ın (Kıbrıs Cumhuriyeti) son dönemde diplomatik-siyasi atağının nedenlerinden bir tanesi KKTC’nin Türkiye’nin desteğiyle Türk Devletleri Teşkilatı’nda gözlemci statüsünde temsil edilmesi, bir diğeri ise  Güney Kıbrıs ile Türk Cumhuriyetleri arasında artan ekonomik ilişkiler gösterilebilir...

Güney Kıbrıs’ın 2023 yılına gelindiğinde özellikle Azerbaycan ile ekonomik ilişkilerini göreceli olarak yoğunlaştırdığını söyleyebiliriz. İlişkilerin boyutunu daha iyi anlamak için Güney Kıbrıs’ın bölge ülkeleriyle gerçekleştirdiği ticareti KKTC ile karşılaştırmalı olarak değerlendirmek doğru olacaktır

Güney Kıbrıs 2020 yılında Azerbaycan ile ticaret hacmi 22 Milyon Dolar civarındayken bu rakam 2023 yılında 35 Milyon Dolar’a yaklaştı. KKTC’nin ise Ticaret Dairesi verilerine göre bu rakam 2022 yılının sonunda sadece 14.500 Dolar. KKTC Ticaret Dairesinin 2023 yılında Azerbaycan ile ticari ilişkilerine ilişkin verisi yer almıyor. Güney Kıbrıs-Kazakistan arasında 7 Milyonluk bir ticaret hacmi göze çarparken, direkt uçuşların başlaması halinde ilişkilerin gelişeceğini öngörebiliriz! KKTC-Kazakistan arasındaki ticaret hacmi ise 11.108 Dolar seviyesinde kaldı.  Güney Kıbrıs-Türkmenistan arasındaki ticaret hacminin 7-8 Milyon Dolar bandına gerilediği görülürken, bunun en büyük nedenlerinden bir tanesi de Güney Kıbrıs’ın petrol ürünlerinde tercihini Azerbaycan’dan yana kullanmaya başlamasıdır diyebiliriz. KKTC’nin ise Türkmenistan ile ticaret hacminin 2022 yılının verilerine göre ancak 150 bin Dolara düzeyinde olduğu görülmektedir.

Güney Kıbrıs’ın özellikle son dönemde Kazakistan ve Azerbaycan ile ilerlettiği ekonomik ilişkiler göze çarparken, Kazakistan ile oluşturulan Kıbrıs-Kazakistan İş insanları Derneği ve Kazakistan-Larnaka (veya Baf) arasında başlatılması düşünülen direkt uçuşlar ilişkilerin yoğunlaşmasında etken olabilir. Özbekistan ile ise yakın geçmişten gelen uluslararası alanda diplomasi alanındaki işbirliğinin ekonomik alana yansıyıp yansımayacağını ileriki günlerde hep birlikte göreceğiz.

Hakikat ötesi bir projeye veya söyleme takılmadan sizlere Güney Kıbrıs ve Türk devletleri arasındaki ekonomik ilişkileri özetlemeye çalıştım...

Bir tarafta de facto devlet ve bu devlet hami devletinin yardımıyla Türk devletleriyle ilişkilerini geliştirmeye çalışıyor, öte  tarafta ise uluslararası alanda tanınmışlığın ve AB üyeliğinin avantajlarını kullanan diğer bir devlet...  

Fotoğraf bu şekilde..

Herkese iyi bir hafta diliyorum...