“Yas, yalnızca bir ruhsal hastalık değildir.”

Hepimizin yasları var. Bitiremediğimiz acılarımız, belli hak ettiklerimiz belki de etmediklerimiz. 

Hepimizin, bizi tam hissettirmeyen geçmiş hikayeleri var. 

Prof. Dr. Vamık Volkan kitabında net bir şekilde belirtiyor:

“Yası olan bireylerde ilaç kullanılması çok hatalı bir tutum.”İlaçlar sadece duyguları körelterek, duyguların açığa çıkmasını engelliyor ve yasın gidişatını bozuyor!  

Bu vurgu, kitabın temel mesajı: Yas; bir hastalık değil, doğal, psikolojik ve sosyal bir süreç. Tutulmalı, yaşanmalı, duygularla yüzleşilmeli.

Volkan’a göre yas yalnızca ölümden doğmaz:

“Yas tutma, sadece ölüme karşı verilen bir yanıt değildir. Yas tutma herhangi bir yitim ya da değişikliğe verdiğimiz psikolojik yanıt ve iç dünyamız ile gerçeklik arasında uyum sağlayabilmemiz için yaptığımız uzlaşmalardır.”  

Bu yitim; bir eş, dost, umut, idealleşmiş bir kimlik, bir ülkü ya da bir ülke bile olabilir. Kayıp ne kadar kapsayıcıysa, yas da o kadar bireyseldir.

Volkan, yas sürecinin bastırılması veya ertelemesi durumunda yaşanan sorunları “komplike yas” olarak tanımlıyor:

“Ben, yastan bu şekilde etkilenen bireyleri ‘yasa gömülmüş kişiler’ olarak tanımlıyorum… Düşlerinde kendilerini kansere yakalanmış, güçten kuvvetten kesilmiş, bitkin ve çaresiz durumda görebilirler.”   

Bu kişilerde suçluluk, bastırılmış öfke ve özdeşleşme süreçleri depresyona, duygusal tıkanıklığa ve psikososyal çöküntülere dönüşebilir.

Kitaptaki teorik çerçeveye göre yas dört aşamadan oluşur:

•Şok ve inkâr (gerçeği kabullenememe)

•Öfke, pazarlık, depresyon

•Son olarak kabullenme ve yeniden bütünleşme.    

Ancak bu aşamaların doğal akışını hızla ilaçla kesmek, yasın gerçekletirilmesini engeller; birey normalleşemez.

Volkan, geleneksel tedavilerin aksine yas sürecinin içinden geçilmesini teşvik eder. Bu amaçla geliştirdiği Yeniden Yaslandırma Terapisi, bireyin yas sürecinin tıkandığı noktalarda yeniden yas tutma deneyimi yaşamasını sağlar. Böylece “devam eden yas” kapanmamış bir döngü olmaktan çıkar.

Volkan’ın terapötik çözümü, bu tıkanma noktalarında Yeniden Yaslandırma Terapisi aracılığıyla duyguların yeniden açılmasını sağlayarak, doğrudan yas sürecine giriş yapmaktır.

Bu yazı, Gidenin Ardından’dan alıntılar ve Volkan’ın merkezde tuttuğu vurgularla yas sürecine dair hem bilimsel hem de insanî bir bakış açısı sunuyor.